ΛΥΣΙΑΣ. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΑ ΜΗ ΚΑΤΑΛΥΘΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Τη στιγμή που θεωρούσαμε, Αθηναίοι, ότι οι συμφορές που μας βρήκαν έχουν αφήσει αρκετά σημεία αναγνωρισμού στην πόλη, ώστε ούτε οι επίγονοι δε θα επιθυμούσαν διαφορετικά πολιτεύματα, τότε ακριβώς αυτοί ζητάνε να εξαπατήσουν αυτούς που κακοπάθανε και έχουν εμπειρία και των δύο (πολιτευμάτων) με τις ίδιες εισηγήσεις νόμων, με τις οποίες ακριβώς και (μας) εξαπάτησαν ήδη δύο φορές. Και δεν ξαφνιάζομαι γι’ αυτούς αλλά για εσάς που κάθεστε και τους ακούτε, γιατί απ’ όλους είστε οι πιο επιλήσμονες ή οι πιο προθυμότατοι να πάθετε από τέτοιου είδους ανθρώπους, που κατά τύχη πήραν μέρος στα γεγονότα που συνέβησαν στον Πειραιά, αλλά το μυαλό τους συμφωνεί με αυτούς που βρίσκονταν στην πόλη. Έτσι ποιος ο λόγος να γυρίσουν οι εξόριστοι, αν ψηφίζοντας θα υποδουλώσετε τους ίδιους σας τους εαυτούς; Εγώ, λοιπόν, Αθηναίοι, ούτε από την περιουσία μου ούτε από την οικογένεια μου εκδιώχθηκα, αλλά μια και σε σύγκριση και με τη μια πλευρά και με την άλλη είμαι παλιότερος απ’ αυτούς που διαδικούν, θεωρώ ότι αυτή είναι η μοναδική σωτηρία για την πόλη, δηλαδή όλοι οι Αθηναίοι να έχουν ίσα πολιτικά δικαιώματα, αφού και όταν αποκτήσαμε τα τείχη και τα καράβια και τα χρήματα και τους συμμάχους, δε μας περνούσε από το μυαλό να διώξουμε Αθηναίο, μα συνάπταμε γάμους και με τους Ευβοείς. Και τώρα θα απελάσουμε και τους γνήσιους πολίτες; Όχι, αν φυσικά πεισθείτε από μένα, ούτε και θα απογυμνώσουμε τους ίδιους μας τους εαυτούς απ’ αυτά μετά από τα τείχη. Και ακόμα περισσότερο θα επικρατήσετε σε πολλούς εχθρικούς οπλίτες και ιππείς και τοξότες, που σταθερά θα τους διοικήσετε δημοκρατικά, αφού σεις θα τους αντιμετωπίσετε, και χρησιμότεροι θα είστε στους συμμάχους. Και έχετε υπόψη σας ότι στις ολιγαρχίες που εγκαθιδρύθηκαν εναντίον μας, την πόλη δεν την κυβερνούσαν όσοι έχουν κτηματική περιουσία αλλά καθώς πολλοί απ’ αυτούς πεθάνανε, πολλοί πάλι έχασαν τις εξουσίες τους στην πόλη, αυτούς, αφού συνέτριψε ο λαός σε σας απέδωσε τη διακυβέρνηση της πατρίδας, ενώ ο ίδιος ούτε τόλμησε να συμμετέχει σ’ αυτή. Επομένως, αν πεισθείτε από μένα, στο μέτρο που σας αναλογεί, μη στερήσετε την πατρική γη στους ευεργέτες και ούτε να είστε της γνώμης ότι τα λόγια είναι περισσότερο φερέγγυα από τα έργα, ούτε πάλι ότι αυτά που σας υποσχέθηκαν είναι πιο φερέγγυα από αυτά που έχουν γίνει. Εξάλλου και να έχετε στο νου σας αυτούς που πολεμάνε για την επικράτηση της ολιγαρχίας, που στα λόγια πολεμάνε το λαό, στην πράξη όμως ορέγονται τα καθέκαστά σας, αυτά που ακριβώς θα τα αποκτήσουν, όταν θα σας πιάσουν έρημους από συμμάχους. Έπειτα, ενώ εμείς βρισκόμαστε σε τέτοια κατάσταση, ρωτάνε ποια σωτηρία θα βρεθεί για την πόλη, αν δε θα κάνουμε ό,τι προστάζουν οι Λακεδαιμόνιοι. Εγώ τους κάνω τη χάρη και τους απαντώ ποιος θα επικρατήσει στο πλήθος, αν θα κάνουμε όσα εκείνοι μας προστάζουν; Αν όμως δεν τα κάνουμε, πολύ πιο τιμημένο να πεθάνουμε καθώς θα πολεμούμε παρά τόσο καθαρά να καταδικάσουμε σε θάνατο τους ίδιους μας τους εαυτούς. Φρονώ λοιπόν, αν σας πείσω, ότι ο κίνδυνος είναι ο ίδιος και για τις δύο πλευρές. Βλέπω, λοιπόν και τους Αργείους και τους Μαντινείς, που κατοικούν τη χώρα τους να είναι αυτής της γνώμης , γιατί οι πρώτοι συνορεύουν με τους Λακεδαιμόνιους, και οι δεύτεροι βρίσκονται δίπλα, οι πρώτοι πάλι καθόλου περισσότεροι από μας δεν είναι, ενώ οι άλλοι δε φτάνουν ούτε τους τρεις χιλιάδες. Γιατί ξέρουν ότι, ακόμα κι αν πολλές φορές εισβάλλουν στη χώρα τους, πολλές φορές θα τους απαντήσουν με τα όπλα στα χέρια, ώστε γι’ αυτούς ο κίνδυνος δε φαίνεται να είναι καλός, εάν νικήσουν, αυτούς να τους υποδουλώσουν βέβαια, ενώ αν χάσουν να στερηθούν από τους εαυτούς τους τα αγαθά που τους βρίσκονται. Όσο λοιπόν περισσότερο βρίσκονται σε καλή κατάσταση, τόσο λιγότερο επιθυμούν να διακινδυνεύουν. Και εμείς την είχαμε, Αθηναίοι, αυτήν την άποψη, όταν βρισκόμασταν στην ηγεμονία των Ελλήνων, και φαινόμασταν να αποφασίζουμε ορθώς, παρόλο που ανεχόμασταν να διασπάται η πατρίδα μας, καθώς θεωρούσαμε ότι δεν πρέπει να μαχόμαστε γι’ αυτήν. Ήταν άξιο δηλαδή να μην ενδιαφερθούμε για τα λίγα αλλά να στρέψουμε την έγνοια μας στα πολλά καλά. Τώρα λοιπόν, αφού όλα εκείνα τα χάσαμε στη μάχη, όμως μας έχει μείνει η πατρίδα, γνωρίζουμε ότι μόνο ο κίνδυνος αυτός ενέχει και τις ελπίδες της σωτηρίας. Αλλά, αφού θυμηθούμε ότι παλιότερα και πολλά τρόπαια από τους εχθρούς στήσαμε, αφού σε ξένη χώρα βοηθήσαμε άλλους που αδικούνταν πρέπει να είμαστε γενναίοι άνδρες και για την πατρίδα μας και για μας τους ίδιους, έχοντας εμπιστοσύνη στους θεούς αλλά και ελπίζοντας ότι η δικαιοσύνη θα βρεθεί στο πλευρό των αδικουμένων. Θα ήταν τραγικό, Αθηναίοι, αν μαχόμασταν τους Λακεδαιμονίους για να επιστρέψουμε στην πατρίδα , όταν είμασταν εξόριστοι, και τώρα που επιστρέψαμε να εξοριστούμε, για να μη πολεμήσουμε. Δεν είναι, λοιπόν, ξεδιάντροπο, αν σε τέτοιο σημείο φαυλότητας φτάσουμε, ώστε οι πρόγονοί μας διακινδύνευαν για χάρη και της ελευθερίας των άλλων, ενώ εσείς ούτε και για τη δικιά σας δεν τολμάτε να πολεμήσετε;…